Bozkır Arslanı Celaleddin dizisiyle Celaleddin Harzemşah’ın tarihte neler yaptığı, hangi başarılara imza attığı ve Moğolları nasıl yendiği de merak konusu oldu. Tarihte Celaleddin Harzemşah’ın neler yaptığını detaylı olarak haberimizde bulabilir ve dizi ile bazı olayları eşleştirerek diziyi daha bilinçli bir şekilde izleyebilirsiniz.
Celaleddin Harzemşah Nasıl Bir Komutandır? Tarihte Celaleddin’in Kimdir
Celaleddin Harzemşah biraz kısaca boylu, hafif şişman ve esmer bir görünüşe sahiptir. Celaleddin Harzemşah devrini en büyük kumandanlarından olup askeri bir dehaya sahiptir. Meydan muharebelerinde ve savaşlarda büyük zaferler elde etmesine rağmen bu askeri galibiyetleri siyasete ve diplomasiye istediği şekilde yansıtamamasından dolayı kurduğu devlet uzun ömürlü olamamıştır. Buna karşın Moğollardan gelen saldırılara ve Hristiyan Gürcülere karşı galip gelerek onları durdurabilen tek kişi Celaleddin Harzemşah’tır.
Moğolların yakın doğuyu tamamen talan etmesiyle birlikte bölgede Celaleddin Harzemşah’tan başka onlara kafa tutacak kalmamıştır. Celaleddin Harzemşah hem halk arasında hem de bütün Doğu edebiyatında büyük bir şöhret kazanmış kişi olarak hikayelere, mesnevilere ve şiirlere konu olmuştur. Doğu edebiyatında bir efsane olarak anılan Celaleddin Harzemşah Türk tarihindeki en büyük hükümdarlardan birkaçı arasındadır. Tanzimat şairi Namık Kemal de İslam dünyasına Moğollara karşı müdafaa eden bu eşsiz ve kahraman Türk hükümdarını Celaleddin Harzemşah adlı tiyatro oyunu ile yad etmiştir. 2021 yılına gelindiğinde Celaleddin Harzemşah Bozkır Arslanı Celaleddin dizisi ile yeniden gündeme getirilmiştir.
Tarihte Celaleddin Harzemşah Kimdir Neler Yapmıştır?
Doğum tarihi bilinmese de ölüm tarihi 1231 olan Harzemşah Devleti’nin hükümdarı Celaleddin Harzemşah Mengüberti Harzemşahlar Devleti’nin son hükümdarı olarak Alaaddin Muhammed’in oğludur. Celaleddin Harzemşah annesi ise Hintli bir cariye olan Ayçiçek Hatundur. Celaleddin Harzemşah asıl ismi olup Celaleddin lakabına kahramanlıkları ile almıştır. Celaleddin ismi dinin celali anlamına gelir. Celal ise ululuk, büyüklük diğer anlamı şeye kızgınlık ve öfke olarak karşımıza çıkar yani Celaleddin Harzemşah dinin öfkesi kızgınlığı gücü olarak temsil edilmiştir.
Celaleddin Harzemşah Nasıl Hükümdar Olmuştur?
Babası Alaaddin Muhammet ünlü Moğol hükümdarı Cengiz Han tarafından mağlup edilerek 1220 yılının Aralık ayında Hazar denizi’nde bir ada da vefat etmeden evvel velihat tayin edilmesi ile Harzemşahlar Devletine hükümdar olmuştur. Lakin kendini şah olarak anılmasının hoşnut olmamış ve Sultan olarak hitap edilmesini tercih etmiştir.
Celaleddin bir kısım aile üyeleri ve kimi devlet adamları ile beraber Hazar Denizi’nin doğusunda yer alan Mangışlak Yarımadasına geçerek oradan Harzemşahlar Devleti’nin başkenti konumundaki Ürgenç şehrine varırlar. Yalnız aradan fazla bir zaman geçmeden 1221 yılında Cengiz Han’ın oğulları Çağatay Han ve Ögeday Han liderliğinde büyük bir Moğol ordusu Harzemşah devleti başkenti Ürgenç’i işgal etme girişiminde bulunur ve şehri ele geçirerek yakıp yıkarlar, şehirde taş üstünde taş bırakmazlar.
O sırada Ürgenç’te bulunan ve Sultan Alâeddin’in yanındaki komutanlar Celaleddin’den önce büyük abisi Kutbut’din Uzlahşah’ın hükümdar olmasını isterler. Celaleddin bunu fark eder ve Türkmen komutanlarının kendisini öldüreceklerini bile düşünerek Ürgenç şehrinden kaçar. Celaleddin Harzemşah Moğolların Kuzey Horasan da bulunan keşifçi kuvvetlerine fark edilmeden kaçar yalnız Nasa bölgesinde karşılarına çıkan Moğol birliğini mağlup ederek babasının kendisine verdiği emirliği ile Gurlulardan eline geçirdiği ve bugünkü Afganistan Devleti’nin bulunduğu yere çekilir. Celaleddin Harzemşah bu bölgede gaz neyi merkez olarak tayin eder ve yeni bir Ordu kurar. Kurduğu bu yeni ordu ile Cengiz Han’ın ordularını mağlup etmeye kararlıdır.
Celaleddin Harzemşah Moğolları Nasıl Yendi?
1221 yılında Kabil’in kuzeyinde bulunan Pervan isimli bölgede Cengiz Han’ın yakın bir idarecisi ve askeri komutanı konumundaki Noyan yönetimi altında 30.000 kişilik Moğol ordusu Celaleddin’in ordusu ile karşı karşıya gelir. Bir gün boyunca süren Pervan Muharebesi’nde Celaleddin’in kurduğu bu yeni ordu galip olur. Yalnız Harzemşah ordusu yorgun düşer ve Moğol ordusunu kovalamaktan vazgeçer. Pervan muharebesi Celaleddin’in onlara verdiği tarihi mağlubiyettir. Kervan’da yapılan bu savaş Moğolların aldığı ilk yenilgi olarak da tarihe geçer.
Bu yenilgiden sonra sinirlenen Cengiz Han güçlü bir ordu kurarak Celaleddin’in üzerine yürür. Bu Ordu 50.000 kişilik Celaleddin’in ordusunu Hindistan’ın İndus bölgesinde mağlup eder. Celaleddin bu savaştan canlı kurtulmuştur ve Delhi sultanı Sultan Şemsettin İltutmuş’a sığınmıştır. Cengiz Han’ın ordusu geride kalan asker ve sivil ne kadar hayat sahibi varsa acımasızca katletmiştir.
Celaleddin Harzemşah Tebriz’i Fethetti
Hindistan’da 3 yıl kalan Celaleddin 1224 yılında Moğol tehlikesinin azalmasıyla birlikte kaybettiği toprakları geri almak için oralara döner. Harezm bölgesine giden Celaleddin burada Moğol katliamı sonucunda nüfusun çok azaldığını ve neredeyse kaleleri savunmanın imkansız hale geldiğini görür.
Celaleddin İran’ın Harezm bölgesinde dönünce Selçuklu atabeyi olan Sait Binti Zengi’nin kızı ile evlenerek bölgeyi yönetimi altına alır ve ordu toplamaya başlar. Yalnız bu orduya karşı Moğollar Elbruz dağlarında saldırı düzenler ve Celaleddin’in ordusunu mağlup eder. Celaleddin Harzemşah bu savaştan sonra kuzeybatıya doğru ilerleyerek Azerbaycan bölgesinde Tebriz komutanını ve mağlup ederek Tebriz’i kurduğu devlete başkent yapar.
Celaleddin Harzemşah’ın Kahramanlıkları
Celaleddin Harzemşah civardaki komutanlardan ve devletlerden Moğolların ilerleyişine karşı güç birliği yapılmasını ister ancak bu talebine pek bir olumlu yanıt gelmez. Yeni kurduğu devlet maddi olarak zayıftır.
Bu nedenle zengin ve Hristiyan bir ülke olan Gürcistan’a saldırdı. Tiflis’i ele geçirdi birçok kiliseyi yıktırdı. Daha sonra Eyyübilere saldırdı kalelerini alamadı. Kuzey İran’da bulunan ve Alamut Kalesini merkez edinen İsmailileri kendine tabi kıldı. İsfahan şehrinde Moğol ordusuyla karşılaştı Moğollara çok büyük zaiyat verdirdi.
Celaleddin Harzemşah Nereleri Fethetti? Celaleddin Harzemşah’ın Kabri Nerede?
Celaleddin Harzemşah Kirman, Fars, İsfaHan, Tebriz ve Tiflis’i aldı. Celaleddin 1228’ yılında kuşatmaya aldığı Ahlat Kalesini 123 yılında ele geçirdi. Buralarda bir süre hükümranlık süren Celaleddin’e karşı Anadolu Selçuklu Devleti ile Eyyübiler ittifak kurarak savaş açtı. Erzincan civarındaki Yası Çemen mevkiinde yapılan meydan muharebesinde Celaleddin Harzemşah büyük bir yenilgi aldı ve devleti yıkıldı. Celaleddin Diyarbakır dolaylarına yaralı olarak gitti ve orada vefat etti.